Σχέδιο «κουρέματος» του χρέους έως 50%
Επεξεργάζεται το ΒερολίνοΤα αρνητικά του «κουρέματος»
Δύο πανεπιστημιακές μελέτες και μία εσωτερική έκθεση του ΟΟΣΑ περιγράφουν με κάθε λεπτομέρεια την επόμενη μέρα στην Ελλάδα και την Ευρωζώνη, στην περίπτωση που τεθεί σε εφαρμογή το Σχέδιο Β: haircut του δημόσιου χρέους κατά 30% έως 50%. Το πόσο επίπονες θα είναι οι επιπτώσεις εξαρτάται από το μέγεθος του «κουρέματος», αλλά κυρίως από το αν υπάρξει χρηματοδότηση των τραπεζών και της ελληνικής οικονομίας από την ΕΚΤ, την Ε.Ε. και το ΔΝΤ.
Με το «κούρεμα» μειώνεται η αξία του χρέους. Αυτό είναι το καλό της ιστορίας. Επειδή, όμως, στην οικονομία δεν υπάρχει «τζάμπα πιάτο», ούτε κανείς χαρίζει χρήματα, υπάρχουν οι αρνητικές επιπτώσεις, οι οποίες συνοψίζονται στις εξής:
Πρώτον, το ποσοστό του haircut μεταφράζεται σε αντίστοιχη ζημία των ομολογιούχων (τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, ασφαλιστικές εταιρείες, ιδιώτες και θεσμικοί επενδυτές). Το haircut 30%-50% σημαίνει άμεση ζημία για τους ομολογιούχους, ύψους 105-175 δισ. ευρώ.
Δεύτερον, η μείωση της αξίας των ομολόγων για τον χρηματοπιστωτικό κλάδο είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, καθώς οι επιπτώσεις είναι πολλαπλάσιες από το ποσοστό του haircut. Η μείωση της αξίας των ομολόγων σημαίνει μειωμένα έσοδα από τόκους. Αυτό επηρεάζει την κερδοφορία και τη ρευστότητα. Για παράδειγμα, οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες προγραμματίζουν τις υποχρεώσεις τους με βάση τις αναμενόμενες ροές. Οταν οι ροές χρημάτων μειωθούν, θα πρέπει η διαφορά να καλυφθεί είτε με αύξηση κεφαλαίου είτε με δανεισμό. Σε διαφορετική περίπτωση, οι οργανισμοί αυτοί δεν θα ανταποκριθούν κάποια στιγμή στις υποχρεώσεις τους. Επίσης, ομόλογα μειωμένης αξίας σημαίνει μικρότερες εγγυήσεις για δανεισμό. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το haircut 30% με 50% για τις ελληνικές τράπεζες σημαίνει ζημίες 15 - 25 δισ. Οι απώλειες αυτές θεωρούνται από τον ΟΟΣΑ πολύ μεγάλες για να απορροφηθούν από τις ελληνικές τράπεζες χωρίς επιπλέον στήριξη.
Τρίτον, κατ’ αναλογίαν, οι απώλειες των ασφαλιστικών ταμείων φτάνουν στα 6 - 10 δισ.
Τέταρτον, προκαλούνται ζημίες στις ξένες τράπεζες και γενικά στους ξένους επενδυτές που κατέχουν ελληνικά ομόλογα. Οι ζημίες αυτές υπολογίζονται σε 15 με 25 δισ. ευρώ μόνο για τις ευρωπαϊκές τράπεζες.
Πέμπτον, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κατέχει περίπου 96 δισ. ευρώ. Επομένως θα «γράψει» ζημίες στο ισοζύγιό της ύψους 29 - 48 δισ. ευρώ, προκαλώντας πιέσεις στο ευρώ και ενισχύοντας τις πληθωριστικές πιέσεις στην Ευρωζώνη.
Εκτον, μετά το haircut και τις ζημίες, οι επενδυτές δεν εμπιστεύονται πλέον τη χώρα, με αποτέλεσμα η οικονομία να παραμένει εκτός αγορών. Δηλαδή δεν μπορεί να εκδώσει ομόλογα για να δανειστεί και να καλύψει τα ελλείμματά της. Σύμφωνα με μελέτη των Πανεπιστημίων του Βερολίνου και του Torcuato Di Tella (Ιούλιος 2011), το haircut μεταξύ 30% και 60% μπορεί να αφήσει εκτός αγορών μία οικονομία έως 12 χρόνια (υπήρξαν περιπτώσεις άνω των 20 ετών!).
Eβδομον, ο αποκλεισμός από τις αγορές σημαίνει οι δαπάνες του κράτους να μην ξεπερνούν τα έσοδά του. Επομένως, απαιτούνται αιματηρές περικοπές που με τη σειρά τους θα επιφέρουν μείωση φορολογικών εσόδων και εκτίναξη της ανεργίας, αλλά και μεγάλη ύφεση. Συνεπώς, τα μέτρα λιτότητας θα πρέπει να είναι πολλαπλάσια του ελλείμματος που υπήρχε πριν από το haircut. Με άλλα λόγια, αν σήμερα το ελληνικό κράτος έχει έλλειμμα 18 δισ., τότε θα χρειαστούν μέτρα άμεσης εξοικονόμησης άνω των 18 δισ. (μείωση δαπανών και αύξηση εσόδων) τουλάχιστον για όσο διάστημα βρίσκεται εκτός αγορών.
Oγδοον, αν υπάρξει χρηματοδότηση από ΕΚΤ, ΔΝΤ, Ε.Ε., μετά το haircut τα μέτρα λιτότητας θα είναι πιο ήπια, καθώς μέρος του ελλείμματος θα καλυφθεί από το πακέτο στήριξης. Αν δεν υπάρξει χρηματοδότηση μετά το haircut, τότε οικονομετρικά μοντέλα υπολογίζουν ότι μπορεί να υπάρξει ύφεση 17% στη διετία που ακολουθεί και εκτίναξη της ανεργίας στο 25%.
Ενατον, haircut 40% προκαλεί αύξηση των spreads κατά 270 μονάδες βάσης το πρώτο έτος και 127 μονάδες βάσης ύστερα από τέσσερα χρόνια. Επομένως, αυξάνεται το κόστος δανεισμού για τη χώρα αλλά και για τις τράπεζες.
Απόλυτη επιτροπεία προβλέπει το Σχέδιο Β
Θα προηγηθεί «κούρεμα» του ελληνικού χρέους 40% - 50%, εντός του ευρώΥπό την απόλυτη επιτροπεία των δανειστών θα τεθεί η Ελλάδα στην περίπτωση που εφαρμοστεί το γερμανικής έμπνευσης σχέδιο Β, το οποίο προβλέπει το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους κατά 40% έως 50%, με παραμονή της χώρας στο ευρώ.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, το σχέδιο, στην παρούσα φάση, είναι ένα νέο πλαίσιο βοήθειας προς την Ελλάδα, εναλλακτικό της απόφασης της συνόδου κορυφής, στο οποίο έχει αναφερθεί η Γερμανία και λιγότερο μια επεξεργασμένη στις λεπτομέρειές της πρόταση εξόδου από τη δημοσιονομική κρίση. Ως πλαίσιο αρχών, το οποίο μάλιστα δεν έχει κατατεθεί και δεν έχει συζητηθεί επισήμως, έχει πολλά αδιευκρίνιστα σημεία και απροσδιόριστες επιπτώσεις στην Ελλάδα και την Ευρωζώνη.
Το σχέδιο βασίζεται στην εκτίμηση ότι:
1. Ακόμη κι αν εφαρμοστούν οι αποφάσεις της 21ης Ιουλίου, δηλαδή ακόμη κι αν επιτευχθεί ο στόχος της συμμετοχής των ιδιωτών επενδυτών στο πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων, η ελάφρυνση του χρέους είναι μικρή. Πολλώ δε μάλλον όταν, με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, η συμμετοχή του 90% φαίνεται δύσκολο να επιτευχθεί.
2. Η Ελλάδα, παρά τις προσπάθειες, δείχνει να μην μπορεί να φέρει εις πέρας το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και διαρθρωτικών αλλαγών, λόγω της έλλειψης πολιτικής βούλησης από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση, των δομικών αδυναμιών της δημόσιας διοίκησης και των κοινωνικών αντιδράσεων.
Η ανάγνωση που κάνουν στη Γερμανία και τις άλλες χώρες που θέτουν υπό αμφισβήτηση την απόφαση της 21ης Ιουλίου, όπως η Ολλανδία, η Φινλανδία, και η Σλοβακία, είναι πως εξαιτίας αυτών των δύο παραγόντων κινδυνεύουν να βρεθούν εγκλωβισμένοι σε ένα μακράς διάρκειας και υψηλού κόστους πρόγραμμα χρηματοδότησης της Ελλάδας.
Υπό αυτήν την έννοια, κερδίζει έδαφος το σχέδιο Β, οι βασικοί άξονές του οποίου είναι οι εξής:
1. Μεγαλύτερο κούρεμα του ελληνικού χρέους. Αυτό θα μπορούσε να γίνει είτε στο πλαίσιο του υφιστάμενου προγράμματος ανταλλαγής ομολόγων με ένα haircut λίγο μεγαλύτερο του 21%, είτε ακυρώνοντας και τυπικά το PSI, με ένα κούρεμα σε μη εθελοντική βάση της τάξης του 50%.
2. Η Ευρωζώνη θα χρηματοδοτήσει την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών που θα υποστούν ζημιές από το haircut.
3. H Ελλάδα θα συνεχίσει τη δημοσιονομική εξυγίανση και την προώθηση των διαρθρωτικών αλλαγών, ώστε να επιστρέψει το ταχύτερο δυνατό στις αγορές. Προκειμένου να εξασφαλιστεί αυτό, η Ευρωζώνη, στην πραγματικότητα η Γερμανία, θα αναλάβει την πλήρη εποπτεία της δημοσιονομικής πολιτικής. Επί της ουσίας, θα εγκατασταθεί στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους ένας επίτροπος, χωρίς την υπογραφή του οποίου δεν θα γίνεται καμία δαπάνη.
Θεωρητικώς, το σχέδιο οδηγεί σε μια ελάφρυνση του βάρους του χρέους και σε μείωση της χρηματοδότησης από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, εις βάρος των ιδιωτών. Ωστόσο, οι αβεβαιότητες είναι πολλές και καθοριστικής σημασίας. Πρώτον, πόσα χρήματα είναι διατεθειμένοι να δώσουν οι Ευρωπαίοι; Θα καλύψουν πλήρως τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών και τις απώλειες των ασφαλιστικών Ταμείων; Θα καλύψουν την εξυπηρέτηση του υπόλοιπου χρέους και για πόσο χρόνο;
Αγνωστο είναι επίσης πώς θα αντιδράσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κι αν θα συνεχίσει να δίνει ρευστότητα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Σημειώνεται ότι ο κ. Τρισέ διαφωνούσε ακόμη και με την εθελοντική συμμετοχή ιδιωτών, πόσω μάλλον με ένα μη εθελοντικό και μεγάλο haircut. Ο κ. Τρισέ αποχωρεί τον Νοέμβριο από την προεδρεία της ΕΚΤ και ο διάδοχός του κ. Μάριο Ντράγκι έχει αποφύγει οποιαδήποτε δήλωση το τελευταίο διάστημα. Οι Γερμανοί προσδοκούν σε αλλαγή στάσης της ΕΚΤ, υπό τη νέα ηγεσία της.
Ερώτημα είναι και το εάν η ελάφρυνση του χρέους θα είναι τόσο μεγάλη για να αξίζει να αναλάβουν το ρίσκο μιας αναθεώρησης της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου, η Ευρωζώνη και η Ελλάδα. Από τα 350 δισεκατομμύρια ευρώ του χρέους το haircut θα εφαρμοστεί σε λιγότερο από 200 δισεκατομμύρια αφού 70 δισ. ευρώ περίπου είναι δάνεια της τρόικας, 60 δισ. ευρώ είναι ομόλογα στην κατοχή των κεντρικών τραπεζών και 16,5 δισ. ευρώ είναι σε έντοκα γραμμάτια. Επιπλέον, ένα μέρος του οφέλους του haircut θα εξανεμιστεί προκειμένου να ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες και να ενισχυθούν τα ασφαλιστικά Ταμεία.
Θα συνεχιστούν τα μέτρα λιτότηταςΣύμφωνα με τους ίδιους κυβερνητικούς αξιωματούχους, η ανάγκη παραγωγής υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων δεν θα εκλείψει και μετά το haircut, αφενός μεν γιατί οι Ευρωπαίοι δεν θα χρηματοδοτούν πρωτογενή ελλείμματα, αφετέρου δε γιατί η Ελλάδα θα πρέπει να βγει το ταχύτερο δυνατό στις αγορές. Μπορεί να μην απαιτούνται πλέον πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 6% του ΑΕΠ όπως προβλεπόταν στο Μνημόνιο, αλλά σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είναι 4% - 5% του ΑΕΠ. Με άλλα λόγια η αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή θα πρέπει να συνεχιστεί και αυτόν τον σκοπό θα έχει η ευρωπαϊκή -ή ακριβέστερα γερμανική- επιτροπεία.
Δεδομένων αυτών, η κυβέρνηση, επισήμως, ζητεί προσήλωση στη συμφωνία της 21ης Ιουλίου, υπό την έννοια ότι μπορεί να μην είναι η καλύτερη δυνατή, αλλά είναι το ασφαλέστερο πλαίσιο, επειδή είναι γνωστές όλες οι παράμετροι. Κάποιοι ωστόσο στο εσωτερικό της φλερτάρουν με την ιδέα του Σχεδίου Β, δεδομένου ότι εάν αποφασίσουν να την επιβάλουν οι Γερμανοί, η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να αντισταθεί. Καθοριστική για την τύχη της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου θα είναι η έκβαση του PSI. Σύμφωνα με πληροφορίες, μέχρι στιγμής έχουν δηλώσει συμμετοχή επενδυτές που κατέχουν ομόλογα αξίας 105 δισ. ευρώ έναντι στόχου 135 δισ. (42 δισ. εξ αυτών λήγουν έως το τέλος του 2014, έναντι στόχου 54 δισ. ευρώ).
Posts
