Το χτεσινό Κούρεμα με "όφελος", CDS, CACs, PSI και άλλα καλούδια

«Κούρεμα» 197 δισ. κατά 53,5%,  με όφελος 105,4 δισ. ευρώ

Σωτηρης Νικας

Πριν από οκτώ μήνες -τον Ιούλιο του 2011- πρωτοακούστηκε ο όρος Private Sector Involment που αποτελεί την πλήρη αποτύπωση του αρκτικόλεξου PSI και μία παραλλαγή της φράσης αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Από τότε, μέχρι και χθες που ολοκληρώθηκε, το PSI πέρασε από χίλια κύματα. Η «Κ» προσπαθεί να δώσει απαντήσεις στο πώς τελικά εφαρμόστηκε, τι όφελος έχει για την Ελλάδα, πώς εμπλέκονται τα φυσικά πρόσωπα και τα ασφαλιστικά Ταμεία, ποια είναι η «μετά PSI» εποχή για την ελληνική οικονομία και γιατί έπρεπε να γίνει, σε 11 κρίσιμα ερωτήματα.

Η συμφωνία
– Τι προβλέπει η συμφωνία με τους ιδιώτες πιστωτές της χώρας για την ανταλλαγή των ομολόγων;
– Από το σύνολο των ελληνικών ομολόγων ύψους 206 δισ. ευρώ που βρίσκονται στα «χέρια» ιδιωτών, χθες συμφωνήθηκε να «κουρευτούν» κατά 53,5% τα 197 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι το ποσοστό συμμετοχής στο PSI ανήλθε στο 95,7%, με αποτέλεσμα να χαρακτηριστεί επιτυχημένη η διαδικασία.
Το όφελος
– Ποιο το όφελος για την Ελλάδα;
– Μέχρι τώρα το όφελος ανέρχεται στα 105,4 δισ. ευρώ. Δηλαδή, τη Δευτέρα που θα γίνει η ανταλλαγή των ομολόγων, η Ελλάδα θα διαγράψει από το χρέος της 105,4 δισ. ευρώ. Επίσης, υπάρχει όφελος και για τον προϋπολογισμό, καθώς μειώνονται κατά περίπου 4 δισ. ευρώ οι ετήσιες δαπάνες για τόκους.
Παράπλευρο, αλλά εξίσου σημαντικό κέρδος είναι ότι από εδώ και στο εξής και υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα υλοποιεί το Μνημόνιο, αναμένεται να αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον των επενδυτών για την ελληνική οικονομία. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι ότι τους τελευταίους έξι μήνες το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων είχε «κολλήσει» εν αναμονή των αποτελεσμάτων του PSI.
Οι συνέπειες
– Υπάρχουν αρνητικές συνέπειες για τη χώρα;
– Το PSI δεν παύει να αποτελεί μία αναδιάρθρωση κρατικού χρέους, με συνέπεια τον χαρακτηρισμό της διαδικασίας ως «πιστωτικό γεγονός» και την πυροδότηση των ασφαλίστρων κινδύνου (CDS) έναντι χρεοκοπίας της χώρας. Η εξέλιξη αυτή δεν έχει άμεσο αντίκτυπο για την Ελλάδα, καθώς έχει εξασφαλίσει τη στήριξη της οικονομίας από τους εταίρους της, αλλά σε κάθε περίπτωση καθιστά ακόμα πιο δύσκολη την επάνοδο της χώρας στις αγορές. Αλλά ακόμη και όταν επιστρέψει, στη «μνήμη» των αγορών θα είναι καταχωρισμένη ως ένα κράτος που κάποτε χρεοκόπησε και αυτό θα έχει ως συνέπεια να τη δανείζουν ακριβότερα.
Η αριθμητική
– Πώς φθάσαμε στο παραπάνω αποτέλεσμα;
– Η διαγραφή των 105,4 δισ. ευρώ από το ελληνικό χρέος δεν ήταν μία τόσο απλή διαδικασία. Τα ελληνικά ομόλογα ύψους 206 δισ. ευρώ είχαν διαφορετικά δίκαια, με διαφορετικές νομικές ρήτρες και σε διαφορετικούς κινδύνους εκτεθειμένα από την αναδιάρθρωσή τους. Από τα 206 δισ. ευρώ, τα 177 δισ. ευρώ υπάγονται στον ελληνικό νόμο, τα 18 δισ. ευρώ σε ξένο δίκαιο (αγγλικό, ελβετικό, ιταλικό, γαλλικό, αμερικάνικο) και άλλα 11 δισ. ευρώ ανήκουν σε ΔΕΚΟ. Για εκείνα του ελληνικού δικαίου χρειάστηκε να εισαχθούν (πριν από δύο εβδομάδες) και να ενεργοποιηθούν χθες οι ρήτρες συλλογικής δράσης (CACs), ώστε να επιβληθεί το «κούρεμα» και σε όσους δεν το ήθελαν από τη στιγμή που συμφωνούσε σε αυτό το 66% των κατόχων των 177 δισ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι εθελοντικά δέχθηκαν να υποστούν «κούρεμα» οι κάτοχοι των 152 δισ. ευρώ. Από τα ομόλογα που υπάγονται σε ξένο δίκαιο προσήλθαν οικειοθελώς στο «κούρεμα» εκείνοι που έχουν στην κατοχή τους τα 12 δισ. ευρώ, ενώ από τα ομόλογα των ΔΕΚΟ τα 7 δισ. ευρώ.
Οι απόντες
– Τι θα γίνει με εκείνους που δεν είπαν «ναι» στο PSI;
– Η κυβέρνηση έδωσε παράταση έως τις 23 Μαρτίου για να το ξανασκεφτούν. Εάν δεν αλλάξουν τη στάση τους, τότε το πιο πιθανό είναι να μην αποπληρωθούν καθόλου για τα κεφάλαια που έχουν επενδύσει στους ελληνικούς τίτλους. Σε κάθε περίπτωση, στις 11 Απριλίου θα έχει τελειώσει το PSI και γι’ αυτούς τους ομολογιούχους.
– Τι επίπτωση θα έχει αυτό;
– Δεδομένου ότι τα CDS θα ενεργοποιηθούν, καμία άμεση αρνητική επίπτωση. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι οι συγκεκριμένοι ιδιώτες θα «κυνηγήσουν» δικαστικά την Ελλάδα για να αποζημιωθούν. Να σημειωθεί απλώς ότι στην περίπτωση της Αργεντινής που η αναδιάρθρωση έγινε το 2001, ακόμα εκκρεμούν παρόμοιες δικαστικές αποφάσεις. Από την άλλη πλευρά, θα υπάρξει άμεση θετική επίπτωση για την Ελλάδα. Ο στόχος του PSI ήταν να διαγραφεί χρέος ύψους 110 δισ. ευρώ. Με τη συμμετοχή στο 95,7%, το χρέος που διαγράφεται ανέρχεται στα 105,4 δισ. ευρώ. Εάν διαγραφούν πλήρως και τα 9 δισ. ευρώ που δεν έχουν περιληφθεί έως τώρα στο PSI, τότε το όφελος για την Ελλάδα θα φτάσει στα 114,4 δισ. ευρώ. Δηλαδή, παραπάνω από ό,τι είχε υπολογιστεί.
Το χρέος
– Γιατί έπρεπε να γίνουν όλα αυτά;
– Για να τεθεί σε βιώσιμη τροχιά το δημόσιο χρέος της Ελλάδας. Στόχος είναι να υποχωρήσει στο 120,5% του ΑΕΠ το 2020, από το 168% του ΑΕΠ που προβλεπόταν για φέτος. Ο λόγος που ενώ διαγράφεται άμεσα ένα ποσό 105,4 δισ. ευρώ ή περίπου 50% του ΑΕΠ από το χρέος και η αποκλιμάκωσή του είναι τόσο αργή, είναι γιατί στο πλαίσιο του PSI η Ελλάδα θα δανειστεί άμεσα 80 δισ. ευρώ για να ολοκληρώσει το PSI και την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Ετσι, το όφελος για φέτος σε όρους χρέους θα είναι σχεδόν μηδενικό, αφού στη διάρκεια του έτους θα δανειστεί η χώρα και άλλα 30 - 35 δισ. ευρώ για να καλύψει τις τρέχουσες υποχρεώσεις της.
– Εξασφαλίζεται, όμως, η βιωσιμότητα του χρέους;
– Πολλοί το αμφισβητούν. Για να αρθούν οι αμφιβολίες, πέραν του ύψους του χρέους πρέπει να αλλάξει και η δυναμική του. Δηλαδή, η Ελλάδα θα πρέπει αφενός μεν να ελέγξει με διατηρήσιμο τρόπο τα ελλείμματά της και να παράγει πρωτογενή πλεονάσματα, αφετέρου δε να προωθήσει τις διαρθρωτικές αλλαγές για να ανακάμψει το ταχύτερο δυνατό η οικονομία. Διατηρήσιμη δημοσιονομική προσαρμογή και διατηρήσιμη ανάπτυξη είναι οι καθοριστικοί παράγοντες που θα πείσουν για τη βιωσιμότητα του χρέους.
–- Υπάρχει περίπτωση να χρειαστούν νέες παρεμβάσεις;
– Το ελληνικό χρέος που θα βρίσκεται από εδώ και στο εξής σε χέρια ιδιωτών πιστωτών θα είναι λιγότερο από το ένα τρίτο του συνολικού χρέους της χώρας. Αυτό καθιστά δύσκολο ένα νέο «κούρεμά» του. Ωστόσο, το υπόλοιπο χρέος θα βρίσκεται στις χώρες της Ευρωζώνης και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Γεγονός που καθιστά ακόμα δυσκολότερο το ενδεχόμενο «κουρέματος» του χρέους που θα διακρατά ο επίσημος τομέας. Γι’ αυτούς τους λόγους και η Ευρωζώνη έχει δεσμευτεί ότι εάν η Ελλάδα δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει μόνη της το χρέος της από το 2015 και μετά, θα συνδράμει εκ νέου με νέο πακέτο οικονομικής βοήθειας.
Φυσικά πρόσωπα
– Με τα φυσικά πρόσωπα που έχουν ελληνικά ομόλογα τι θα γίνει;
– Τα ομόλογα που έχουν τα φυσικά πρόσωπα θα «κουρευτούν» τη Δευτέρα, όπως και όλα τα άλλα ομόλογα. Ο υπουργός Οικονομικών, κ. Ευ. Βενιζέλος, επανέλαβε και χθες ότι η κυβέρνηση (όποια και αν είναι αυτή) θα μεριμνήσει για να καλυφθούν υπό όρους οι απώλειες των φυσικών προσώπων (ακόμα και με συμψηφισμό μελλοντικών φόρων). Ολα δείχνουν, όμως, ότι σαφής εικόνα του τι θα γίνει θα υπάρξει μετά τις 11 Απριλίου.
Ασφαλιστικά Ταμεία
– Με τα ασφαλιστικά Ταμεία τι θα γίνει;
– Το κράτος θα διαθέσει μέρος της περιουσίας του προς τα Ταμεία για να καλύψουν τις απώλειές τους από το «κούρεμα» των ομολόγων τους. Ο κ. Βενιζέλος εξαπέλυσε και χθες επίθεση στις διοικήσεις των Ταμείων που δεν συμμετείχαν στο PSI, αλλά δήλωσε πως «δεν πιστεύω ότι οι διοικήσεις των Ταμείων ενήργησαν εκ μέρους των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων», αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν θα υποστούν ζημιές. Ωστόσο, σημείωσε πως «πρέπει να επανεξετάσουμε και τον τρόπο διοίκησης των Ταμείων», παραπέμποντας στο μοντέλο διοίκησης του ΕΟΠΥΥ, ενώ προχώρησε και σε έναν συμβολικό διαχωρισμό των Ταμείων, υποστηρίζοντας ότι πρώτα θα ενημερώσει τις διοικήσεις που συμφώνησαν να συμμετάσχουν στο PSI και μετά θα συναντήσει εκείνες που διαφώνησαν.