Είναι κάτασπροι, παρ’ ότι ανήκουν στη μαύρη φυλή. Πέρα από τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν οι αλμπίνοι λόγω της έλλειψης μελανίνης, τα τελευταία χρόνια έχει στηθεί εις βάρος τους και ένα μακάβριο χρηματιστήριο: στην παράνομη αγορά μαγικών φυλαχτών της Τανζανίας ένα κομμάτι από το χέρι ή το πόδι τους πουλιέται από πέντε ως είκοσι χιλιάδες δολάρια. Και είναι αρκετοί αυτοί που δεν έχουν πρόβλημα να τους το αποσπάσουν...
Παλαιότερα, δύο ήταν τα βάσανα που τους ταλαιπωρούσαν: ο ολέθριος για το δέρμα τους αφρικανικός ήλιος και το στίγμα της διαφορετικότητας. Τώρα προστέθηκε και ένα τρίτο. Η σατανική δοξασία ότι τα μέλη του σώματός τους, ταριχευμένα και διαβασμένα από μάγους, φέρνουν τύχη. Κάποιοι που πήραν στα σοβαρά τις νοσηρές αυτές δεισιδαιμονίες άρχισαν να κυνηγούν τους αλμπίνους (από το λατινικό albus=λευκό) και να τους σφάζουν εν ψυχρώ. Από τον Δεκέμβριο του 2006 ως σήμερα 56 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους και εκατοντάδες άλλοι έχουν ακρωτηριαστεί.
Οι αλμπίνοι της μαύρης φυλής έχουν κατάλευκο δέρμα, παρ’ ότι δεν μεσολάβησε ποτέ στην κληρονομικότητά τους λευκός πρόγονος. Από ένα σφάλμα στο DNA τους δεν παράγουν καθόλου το ένζυμο της μελανίνης. Ετσι υποφέρουν από χρόνιες δερματοπάθειες, που αργά ή γρήγορα καταλήγουν σε καρκίνο.
«Λευκοπαθικοί» είναι ο ιατρικός όρος για τους αλμπίνους. Ο ήλιος τούς καίει, η όραση τους εγκαταλείπει και κάποιοι θησαυρίζουν ακρωτηριάζοντάς τους. Στην Τανζανία του 21ου αιώνα προσπαθούν να επιβιώσουν πάνω από 170.000 αλμπίνοι.
Η Ζιάντα Αλι Νσέμπου διδάσκει αγγλική φιλολογία σε γυμνάσιο του Νταρ. Είναι γενική γραμματέας της Τανζανικής Ομοσπονδίας Αλμπίνων και μας αποκάλυψε ότι «ένα λευκοπαθικό βρέφος ήταν ανέκαθεν ανεπιθύμητο. Το αντιμετώπιζαν ως κακό οιωνό και ο θάνατός του, πρόωρος ή εκούσιος, απάλλασσε την οικογένεια από το κοινωνικό στίγμα. Και καθώς η ταφή γινόταν αθόρυβα και χωρίς καλεσμένους, επικράτησε η δοξασία ότι ερχόμαστε από το πουθενά και ότι ξαναπάμε στο πουθενά χωρίς να πεθαίνουμε. Γι’ αυτό μας αποκαλούν “ζέρου ζέρου”, που θα πει στοιχειό».
Ο 42χρονος Ερνεστ Κιμάγια είναι πρόεδρος του συντονιστικού οργάνου για όλες τις ενώσεις αλμπίνων της Τανζανίας, οι οποίες αριθμούν μόνο 4.080 εγγεγραμμένα μέλη. «Η άγνοια, ο αναλφαβητισμός και η έλλειψη πρόσβασης στα μέσα επικοινωνίας είναι οι λόγοι που κρατούν τους αλμπίνους μακριά από τις οργανώσεις μας».
Κέισα είναι το καλλιτεχνικό όνομα της 22χρονης αλμπίνας Χαντίτζα Σαμπάν. Είναι διάσημη στην πατρίδα της τραγουδώντας bongoflavor, την αφρικανική εκδοχή του R&B. «Πάρτε αποφάσεις και πρωτοβουλίες. Αφήστε τις αηδίες και κάντε κάτι τώρα!»: τους στίχους αυτούς από το δεύτερο επιτυχημένο άλμπουμ της αφιέρωσε στο τανζανικό κοινοβούλιο. Τη συναντήσαμε στο κολέγιο Λόριετ και μας εκμυστηρεύτηκε ότι φοβάται να περιοδεύσει στα βόρεια της χώρας: «Πρόσφατα, ένας ατζέντης από τη Μουάντζα ήταν πολύ πιεστικός και για να τον αποθαρρύνω του ζήτησα τα διπλά. Με ξάφνιασε που δέχτηκε, οπότε του λέω: “Φίλε, άσ’ το καλύτερα. Δεν πατάω στα μέρη σας γιατί εκεί πάνω μας σφάζετε”».
Η Αλ Σάιμα Κουεγκίρ πολιτεύτηκε στις εκλογές του 2005 με το κυβερνών κόμμα C.C.M. Τον Απρίλιο του 2008 ο πρόεδρος της χώρας Τζακάια Κικουέτε τη διόρισε βουλευτή επικρατείας. Τα λόγια της σοκάρουν. «Ατομα που επιθυμούν παθολογικά να πλουτίσουν νομίζουν ότι σκοτώνοντάς μας θα κόψουν δρόμο. Είναι ψαράδες των λιμνών και χρυσοθήρες. Ως και εξάχρονα παιδιά ζητούν από τους μάγους φυλαχτά από δέρμα αλμπίνου. Το κακό άρχισε από τις φυλές του Βορρά» τόνισε η βουλευτής, και όταν ρωτήσαμε αν εννοούσε τους Μασάι χαμογέλασε ειρωνικά: «Οι αγαπητοί στους τουρίστες Μασάι δεν έχουν κανέναν αλμπίνο ανάμεσά τους για τον ίδιο λόγο που δεν έχουν εκ γενετής ανάπηρους. Τους σκοτώνουν αμέσως, όπως σκοτώνουν κάθε βρέφος με ειδικές ανάγκες. Τα περισσότερα εγκλήματα όμως έχουν συμβεί στις περιοχές μιας άλλης φυλής, των Σουκούμα».
Ο 35χρονος Μουσά Σαλίμ Τεπέκα είναι μεταφραστής. Εχει το δυσάρεστο προνόμιο να ζει στην περιφέρεια της Μουάντζα, όπου ως σήμερα έχουν κατακρεουργηθεί 26 αλμπίνοι. Το μακάβριο αυτό ρεκόρ το απέδωσε σε δύο κοινωνικοοικονομικά φαινόμενα. Το πρώτο έχει να κάνει με τη μείωση της ιχθυοπανίδας στη λίμνη Βικτόρια. Το δεύτερο αφορά το κλείσιμο των μεγάλων μεταλλείων χρυσού και τη σταδιακή αντικατάστασή τους από ιδιώτες χρυσοθήρες. «Οι ψαράδες, αγωνιώντας για το μέλλον τους, παρασύρονται πιο εύκολα σε πλάνες καλλιεργούμενες από επιτήδειους που υπόσχονται να τους κάνουν πλούσιους με μαγγανείες. Το ίδιο ευάλωτοι είναι και όσοι σκάβουν για χρυσό. Θρύλοι, προλήψεις και ανόητες δοξασίες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στην ψυχολογία τους, με επακόλουθο να θεωρούνται ιδανικοί πελάτες για τους μάγους» ισχυρίζεται ο Μούσα.
Οι Σουκούμα ζουν 700 χλμ. βορειοανατολικά του Νταρ Ες Σαλάαμ, στη νότια όχθη της Βικτόριας, που είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Αφρικής. Επισκεφθήκαμε ένα χωριό χρυσοθήρων κοντά στην πόλη Γκέιτα, το Μγκούσου, και το ψαροχώρι Ιγκόμπε, 15 χλμ. νοτιοδυτικά της Μουάντζα. Και στις δύο περιπτώσεις οι άνθρωποι που συναντήσαμε εκεί μας είπαν ότι δεν έχουν καμία σχέση με τα εγκλήματα, ενώ δεν δίστασαν να ενοχοποιήσουν τους ταξικούς τους αντιπάλους. Οι χρυσοθήρες τους βιομήχανους των μεγάλων μεταλλείων και οι ψαράδες τους ιδιοκτήτες στολίσκων με ανεμότρατες.
Ηοικογένεια Ρικέλε ζει εδώ και έναν χρόνο σε μια καλύβα στο Μπουραχάτι, έναν οικισμό 12 χλμ. δυτικά του Νταρ Ες Σαλάαμ. Με τέσσερις αλμπίνους στη σύνθεσή της, τον τυφλό Σαΐντι, τη Ζία-Ζαχάου και τους ανήλικους Αρι και Σαρούμ, αναγκάστηκε δύο φορές ως τώρα να αλλάξει κατοικία όταν άγνωστοι άρχισαν να τους παρακολουθούν. Το τρίτο τους σπιτικό με την ετοιμόρροπη οροφή είναι και το χειρότερο. Ο αρχηγός της οικογένειας, Ταμίμ, εγχειρίστηκε πρόσφατα και τώρα στηρίζονται στην ευσπλαχνία των καινούργιων γειτόνων τους. Δεν έχουν ηλεκτρισμό, νερό ούτε γάλα για τα παιδιά. Σιτίζονται με φρούτα και χόρτα του δάσους.
Στο χωριό Μάνγκου της λίμνης Βικτόρια, 750 χλμ. βορειοανατολικά του Νταρ, βρήκαμε το σπίτι του Μάικλ και του Πασκάλ Μασίμπα, αλλά δεν βρήκαμε τους ίδιους. «Εχουν μια κρυψώνα στο κοντινό δάσος όπου κοιμούνται» μας είπε η θετή τους μητέρα Τερεσία Αϊσάκ. «Ο κ. Ντούλι, εργοδότης του Μάικλ, του χρωστούσε αρκετούς μισθούς. Κάποια ξημερώματα ήρθε εδώ και τον φώναζε να βγει για να τον ξοφλήσει. Ο Μάικλ δεν εμφανίστηκε. Την άλλη ημέρα οι γείτονες μας είπαν ότι ήταν και άλλοι άνδρες μαζί και κρατούσαν όλοι χασαπομάχαιρα». Ο Μάικλ κατήγγειλε το αφεντικό του για τα χρωστούμενα και για την ύποπτη επίσκεψη στο σπίτι του. Ωστόσο η εκδίκαση της υπόθεσης μάθαμε ότι κωλυσιεργεί.
Το βράδυ της 20ής Φεβρουαρίου 2008 στο Νιμικόμα Μπομάνι, ένα άλλο χωριό των Σουκούμα, έξω από τη Μουάντζα, η Μαρία κοιμόταν μαζί με τις έγχρωμες αδελφές της Μίντι και Ταμπάσα στο ένα δωμάτιο. Στο άλλο κοιμόταν ο παππούς με τον μικρό Μανάσι, τον δεύτερο λευκοπαθικό της οικογένειας Μασάλα. «Με ξύπνησε το κλάμα των κοριτσιών. Είχαν προλάβει να κόψουν τον λαιμό της Μαρίας, να διαμελίσουν τα πόδια της και να εξαφανιστούν» θυμάται ο 76χρονος Μαμπούλα Φίμπο, δείχνοντάς μας βουρκωμένος τον τάφο της οκτάχρονης εγγονής του. Ούτε πέτρα ούτε όνομα. Η τελευταία κατοικία της αθώας αλμπίνας βρίσκεται μέσα στην καλύβα, κάτω από το κρεβάτι του παππού της, για να γλιτώσει τη σύληση...
Το χωριό Μπουτόνγκα απέχει 8 χλμ. από τη Σεγκερέμα, μια πολίχνη στον υπό κατασκευή οδικό άξονα Μουάντζα - Γκέιτα. Τον Φεβρουάριο του 2009 πέντε μασκοφόροι εισέβαλαν στην καλύβα όπου κοιμούνταν τρεις αλμπίνες μαζί με τα μικρότερα έγχρωμα αδέλφια και ξαδέλφια τους. Διάλεξαν μία. Τη 14χρονη Γιουνίς. Την έβαλαν κάτω και της έκοψαν χέρια και πόδια. Το άτυχο κορίτσι πέθανε από ακατάσχετη αιμορραγία. Από τότε που έγινε το κακό οι συγχωριανοί του περιφρουρούν με βάρδιες το φτωχικό των Λουγκουίσα, σε περίπτωση που ξαναγυρίσουν οι σύγχρονοι συνεχιστές του Προκρούστη.
Το Σεντ Μέρι είναι ένα πρότυπο ιδιωτικό σχολείο στα περίχωρα της Μουάνζτα, στο οποίο φοιτούν 800 τακτικοί και 600 οικότροφοι μαθητές. Ανάμεσά τους βρίσκονται και δύο αλμπίνες. Η εννιάχρονη Τίντι και η εντεκάχρονη Μπιμπιάνα, τις οποίες έχει υιοθετήσει η βουλευτίνα Αλ Σάιμα Κουεγκίρ αναλαμβάνοντας και τα δίδακτρα. Η Τίντι και η Μπιμπιάνα είναι ορφανές. Εμεναν με τους θείους τους στο Μόσι, στους πρόποδες του Κιλιμάντζαρο. Τον Ιανουάριο του 2008 μια συμμορία ενόπλων εισέβαλε στο σπίτι τους και αφού ακινητοποίησαν τους πάντες έκοψαν με μπαλτά το δεξί πόδι της Μπιμπιάνα. Ευτυχώς οι συγγενείς της τη μετέφεραν εγκαίρως στο νοσοκομείο. Τώρα η Μπιμπιάνα φορά τεχνητό μέλος, αλλά καθώς βρίσκεται στην εφηβεία έχει πάψει από καιρό να της κάνει και κουτσαίνει.
Το Μιτίντο, ένα οικοτροφείο ανηλίκων 45 χλμ. νοτιοανατολικά της Μουάντζα, θύμιζε στρατόπεδο συγκέντρωσης, όχι τόσο για τις συνθήκες διαβίωσης όσο για τα συρματοπλέγματα που το περιβάλλουν. Φιλοξενεί 40 τυφλούς και 95 λευκοπαθικούς μαθητές. Αλλη μία πρωτοτυπία που έχει το Μιτίντο Πράιμερι είναι ότι οι δάσκαλοι και οι καθαρίστριες είναι λιγότεροι από τους φρουρούς, μυστικούς και φανερούς, που περιπολούν νυχθημερόν ολόγυρά του...
Δημοσιεύθηκε στο BHMagazino, τεύχος 448, σελ. 60-65, 17/05/2009.
Posts
