Εριστική και ειρωνική, δηκτική και αντι-φεμινίστρια, η «σιδηρά κυρία» δεν ήταν ποτέ εύκολος άνθρωπος για τους συνεργάτες της
Oταν ρώτησαν τον δούκα του Γουέλινγκτον πώς μεταχειριζόταν τους υπουργούς του, ο νικητής της μάχης του Βατερλό απάντησε με στρατιωτική αυστηρότητα: «Τους δίνω διαταγές ». Μέσα από τα επίσημα αρχεία των βρετανικών υπηρεσιών για το 1979, που δημοσιοποιήθηκαν στις 30 Δεκεμβρίου 2009, αποκαλύπτεται ότι η Μάργκαρετ Θάτσερ ακολουθούσε τους τρόπους του «σιδηρού δούκα».
Οι αποχαρακτηρισμένοι φάκελοι του υπουργείου Εξωτερικών, που έρχονται στο φως 30 χρόνια μετά, προσφέρουν πλήθος στοιχείων για τον τρόπο με τον οποίον κυβέρνησε η «σιδηρά κυρία» από την ημέρα που εξελέγη, στις 3 Σεπτεμβρίου του 1979. Κατά τους έξι πρώτους μήνες της διακυβέρνησής της, η ένοικος της Ντάουνινγκ Στριτ επιτιμούσε δημοσίως τους υπουργούς της, τους προσέβαλλε εξαπολύοντας ασεβή και προκλητικά σχόλια. Τρομαγμένοι από το ανυπόφορο δασκαλίστικο ύφος της, οι υπουργοί της κυρίας Θάτσερ εισέπρατταν τα ειρωνικά της σχόλια χωρίς να λένε λέξη, καθώς η ίδια δεν πτοούνταν ποτέ και από κανέναν.
Σε συνέντευξή του στον «Μonde» ο σερ Μπέρναρντ Ινγκαμ, ο οποίος υπήρξε εκπρόσωπος Τύπου του γραφείου της κατά τα 11 χρόνια της πρωθυπουργίας της, επιβεβαίωσε ότι οι σχέσεις της με τα στελέχη της κυβέρνησης χαρακτηρίζονταν από ευθύτητα. « Εκείνοι οι ώριμοι κύριοι υφίσταντο διαρκώς λεκτική βία καθώς (σ.σ.: η Μάργκαρετ Θάτσερ) τους προκαλούσε τρόμο και ήταν δηκτική στον έσχατο βαθμό. Οσο, όμως, απεχθανόταν τις διαφωνίες σε πολιτικό επίπεδο άλλο τόσο αρεσκόταν σεπνευματικές συζητήσεις και μάλιστα με ισχυρές προσωπικότητες».
Ε τσι, ο πρώτος της υπουργός Οικονομικών ο Τζέφρι Χόου, τον οποίον εκτιμούσε επειδή ήταν αποφασισμένος να ακολουθήσει την οικονομική πολιτική λιτότητας, γινόταν επίσης αποδέκτης ταπεινωτικών σχολίων. Παρά την παροιμιώδη της απέχθεια για τα μυστικά της οικονομικής επιστήμης- η ίδια είχε σπουδάσει χημεία και νομικά- δεν σταμάτησε ποτέ να διορθώνει τα έγγραφα του επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου. «Πρόκειταιγια ένα πολύ κακογραμμένο κείμενο και το μόνο που μπορούμε να υποθέσουμε - για να είμαστε επιεικείς- είναι ότι ο υπουργός ήταν απασχολημένος με κάτι άλλο» ήταν ένα από τα ειρωνικά της σχόλια.
Ο μόνος άνθρωπος που δεν είχε γίνει αποδέκτης του θυμού της πρώτης γυναίκας πρωθυπουργού της Βρετανίας ήταν η βασίλισσα. Αλλωστε η κυρία Θάτσερ ήταν αφοσιωμένη στον θεσμό της βασιλείας. Παρά τη «σιγή» των αρχείων σχετικά με τις εβδομαδιαίες συναντήσεις της βασίλισσας με την πρωθυπουργό και παρά τη γυναικεία αντιπαλότητα, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η «συγκατοίκηση» διεξήχθη χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες εκείνη την εποχή, κάτι που δεν συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια.
Πράγματι το 1979 η Ελισάβετ Β Δ δεν μπορούσε παρά να συναινέσει στα δραστικά μέτρα για την ανάταξη της οικονομίας, που είχε εγκαταλειφθεί από τις προηγούμενες κυβερνήσεις Αριστεράς και Δεξιάς.
Κ οινό σημείο της «σιδηράς κυρίας» με την κάτοχο του αγγλικού θρόνου ήταν η απέχθειά τους προς τις «γυναικείες κουβεντούλες». Το εργασιακό περιβάλλον της πρωθυπουργού ήταν αμιγώς ανδροκρατούμενο και το αγαπημένο της ποτό δεν ήταν το τσέρι, που προτιμούσε τότε η πλειονότητα των γυναικών. «Στο τέλος της ημέρας συγκέντρωνε τους στενότερους συνεργάτες της για τον απολογισμό των πεπραγμένων τους. Επινε αργά το αγαπημένο της ποτό, ουίσκι με σόδα» θυμάται σήμερα ο κ. Ινγκαμ, αναφερόμενος μάλιστα στην ύπαρξη ενός «κρυφού άβατου».
Η Ελισάβετ Α Δ ήταν μία ακόμη προσωπικότητα που θαύμαζε η κυρία Θάτσερ, για την οποία έλεγε με υπερηφάνεια ότι διέθετε «ανδρική καρδιά». Η ίδια αρνούνταν κάθε είδους ειδική μεταχείριση λόγω του φύλου της και ήθελε πάντοτε να την αντιμετωπίζουν κατ΄ αρχάς ως πολιτικό. Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής συνόδου στο Τόκιο τον Ιούνιο του 1979 απέρριψε κατηγορηματικά την πρόταση της ιαπωνικής κυβέρνησης να της παρασχεθεί προστασία αποτελούμενη από «20 γυναίκες καρατέκα». Οπως αναφέρει το σημείωμα του Φόρεϊν Οφις, αντέτεινε ότι δεν θα είχε «καμία αντίρρηση, εφόσον και οι άνδρες ηγέτες δέχονταν να τους παρασχεθεί προστασία από 20 άνδρες καρατέκα». Με αυτή την επίδειξη αντιφεμινισμού καθιστούσε σαφές ότι απαιτούσε ισοτιμία στη διεθνή πολιτική σκηνή.
Π αρά το γεγονός ότι ήταν εύπορη, διαχειριζόταν με φειδώ την προσωπική της περιουσία. Δεν είχε μάγειρα στην πρωθυπουργική κατοικία και έκανε μόνη της το δείπνο και την καθαριότητα της κουζίνας. Στους καλεσμένους της προσέφερε απλώς έναν νες. Οπως μαρτυρούν τα τιμολόγια, επιστρέφοντας από επίσημη επίσκεψη στο Παρίσι ψώνισε από το κατάστημα αφορολογήτων ειδών του αεροδρομίου δύο μπουκάλια ουίσκι και τζιν για τον σύζυγό της και μια συσκευασία 200 τσιγάρων Βenson & Ηedges.
Η βρετανική πρεσβεία στο Παρίσι (στο όνομα της οποίας κόπηκαν τα τιμολόγια) περίμενε για μήνες το αντίτιμο των αγορών της κυρίας Θάτσερ.
«Ηταν παγερός, ελιτιστής και υπερόπτης». Με αυτούς τους χαρακτηρισμούς περιέγραφε τον Βαλερί Ζισκάρ ντ΄ Εστέν για τον οποίον είναι γνωστό ότι έτρεφε βαθιά αντιπάθεια. Αντιθέτως εκτιμούσε τον Φρανσουά Μιτεράν για τον οποίον έλεγε ότι διέθετε «το στόμα της Μέριλιν και το βλέμμα του Καλιγούλα».
Σ ε ηλικία 84 ετών σήμερα, με διανοητικές διαταραχές και προβλήματα μνήμης, η κυρία Θάτσερ δυσκολεύεται να συμμετάσχει σε συζητήσεις για το παρελθόν, ενώ μερικές φορές ξεχνά τι έγινε λίγα λεπτά πριν. Είναι όμως και σωματικά αποδυναμωμένη. Σύμφωνα με την κόρη της Κάρολ, η απώλεια μνήμης άρχισε να εμφανίζεται το 2000, όταν σε δηλώσεις της μπέρδεψε τον πόλεμο στα Νησιά Φόκλαντ με εκείνον της Γιουγκοσλαβίας. Το 2002 έπειτα από ήπιο καρδιακό επεισόδιο οι γιατροί τής απαγόρευσαν να κάνει δηλώσεις λόγω των σοβαρών διανοητικών της προβλημάτων. Εκτοτε οι δημόσιες εμφανίσεις της είναι σπάνιες και, ενώ δεν έχει επιβεβαιωθεί, όλα δείχνουν ότι πάσχει από τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Η «Μάγκι» δεν έχει συνειδητοποιήσει ούτε την απώλεια του συζύγου της, ο οποίος πέθανε το 2003, έπειτα από 50 χρόνια γάμου. Αγνοεί επίσης τις υποψίες ότι ο γιος της Μαρκ συμμετείχε σε απόπειρα πραξικοπήματος καθώς και παλαιότερες ρατσιστικές δηλώσεις της κόρης της.
Παρά τα προβλήματά της, όμως, διατηρεί ακόμη την αίσθηση του χιούμορ. Κατά τη διάρκεια της αποκάλυψης ανδριάντα της στο Κοινοβούλιο του Γουεστμίνστερ είχε δηλώσει: «Θα προτιμούσα τον σίδηρο, αλλά και ο μπρούντζος μού ταιριάζει πολύ. Τουλάχιστον δεν θα σκουριάσω». Ενα πράγμα είναι σίγουρο: Οι ιδέες της κυρίας Θάτσερ διατηρούνται ακέραιες εν όψει των εκλογών στη Βρετανία που θα πραγματοποιηθούν ως τον Ιούνιο του 2010. Περιστολή δημοσίων δαπανών, ιδιωτικοποιήσεις, άρνηση της υπερεθνικής Ευρώπης, προάσπιση του οικονομικού φιλελευθερισμού. Στις τάξεις των Τόρις αλλά και στους Εργατικούς, που κυβερνούν από το 1997, οι αρχές του θατσερισμού παραμένουν στην ημερησία διάταξη.
Οι αποχαρακτηρισμένοι φάκελοι του υπουργείου Εξωτερικών, που έρχονται στο φως 30 χρόνια μετά, προσφέρουν πλήθος στοιχείων για τον τρόπο με τον οποίον κυβέρνησε η «σιδηρά κυρία» από την ημέρα που εξελέγη, στις 3 Σεπτεμβρίου του 1979. Κατά τους έξι πρώτους μήνες της διακυβέρνησής της, η ένοικος της Ντάουνινγκ Στριτ επιτιμούσε δημοσίως τους υπουργούς της, τους προσέβαλλε εξαπολύοντας ασεβή και προκλητικά σχόλια. Τρομαγμένοι από το ανυπόφορο δασκαλίστικο ύφος της, οι υπουργοί της κυρίας Θάτσερ εισέπρατταν τα ειρωνικά της σχόλια χωρίς να λένε λέξη, καθώς η ίδια δεν πτοούνταν ποτέ και από κανέναν.
Σε συνέντευξή του στον «Μonde» ο σερ Μπέρναρντ Ινγκαμ, ο οποίος υπήρξε εκπρόσωπος Τύπου του γραφείου της κατά τα 11 χρόνια της πρωθυπουργίας της, επιβεβαίωσε ότι οι σχέσεις της με τα στελέχη της κυβέρνησης χαρακτηρίζονταν από ευθύτητα. « Εκείνοι οι ώριμοι κύριοι υφίσταντο διαρκώς λεκτική βία καθώς (σ.σ.: η Μάργκαρετ Θάτσερ) τους προκαλούσε τρόμο και ήταν δηκτική στον έσχατο βαθμό. Οσο, όμως, απεχθανόταν τις διαφωνίες σε πολιτικό επίπεδο άλλο τόσο αρεσκόταν σεπνευματικές συζητήσεις και μάλιστα με ισχυρές προσωπικότητες».
Ε τσι, ο πρώτος της υπουργός Οικονομικών ο Τζέφρι Χόου, τον οποίον εκτιμούσε επειδή ήταν αποφασισμένος να ακολουθήσει την οικονομική πολιτική λιτότητας, γινόταν επίσης αποδέκτης ταπεινωτικών σχολίων. Παρά την παροιμιώδη της απέχθεια για τα μυστικά της οικονομικής επιστήμης- η ίδια είχε σπουδάσει χημεία και νομικά- δεν σταμάτησε ποτέ να διορθώνει τα έγγραφα του επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου. «Πρόκειταιγια ένα πολύ κακογραμμένο κείμενο και το μόνο που μπορούμε να υποθέσουμε - για να είμαστε επιεικείς- είναι ότι ο υπουργός ήταν απασχολημένος με κάτι άλλο» ήταν ένα από τα ειρωνικά της σχόλια.
Ο μόνος άνθρωπος που δεν είχε γίνει αποδέκτης του θυμού της πρώτης γυναίκας πρωθυπουργού της Βρετανίας ήταν η βασίλισσα. Αλλωστε η κυρία Θάτσερ ήταν αφοσιωμένη στον θεσμό της βασιλείας. Παρά τη «σιγή» των αρχείων σχετικά με τις εβδομαδιαίες συναντήσεις της βασίλισσας με την πρωθυπουργό και παρά τη γυναικεία αντιπαλότητα, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η «συγκατοίκηση» διεξήχθη χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες εκείνη την εποχή, κάτι που δεν συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια.
Πράγματι το 1979 η Ελισάβετ Β Δ δεν μπορούσε παρά να συναινέσει στα δραστικά μέτρα για την ανάταξη της οικονομίας, που είχε εγκαταλειφθεί από τις προηγούμενες κυβερνήσεις Αριστεράς και Δεξιάς.
Κ οινό σημείο της «σιδηράς κυρίας» με την κάτοχο του αγγλικού θρόνου ήταν η απέχθειά τους προς τις «γυναικείες κουβεντούλες». Το εργασιακό περιβάλλον της πρωθυπουργού ήταν αμιγώς ανδροκρατούμενο και το αγαπημένο της ποτό δεν ήταν το τσέρι, που προτιμούσε τότε η πλειονότητα των γυναικών. «Στο τέλος της ημέρας συγκέντρωνε τους στενότερους συνεργάτες της για τον απολογισμό των πεπραγμένων τους. Επινε αργά το αγαπημένο της ποτό, ουίσκι με σόδα» θυμάται σήμερα ο κ. Ινγκαμ, αναφερόμενος μάλιστα στην ύπαρξη ενός «κρυφού άβατου».
Η Ελισάβετ Α Δ ήταν μία ακόμη προσωπικότητα που θαύμαζε η κυρία Θάτσερ, για την οποία έλεγε με υπερηφάνεια ότι διέθετε «ανδρική καρδιά». Η ίδια αρνούνταν κάθε είδους ειδική μεταχείριση λόγω του φύλου της και ήθελε πάντοτε να την αντιμετωπίζουν κατ΄ αρχάς ως πολιτικό. Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής συνόδου στο Τόκιο τον Ιούνιο του 1979 απέρριψε κατηγορηματικά την πρόταση της ιαπωνικής κυβέρνησης να της παρασχεθεί προστασία αποτελούμενη από «20 γυναίκες καρατέκα». Οπως αναφέρει το σημείωμα του Φόρεϊν Οφις, αντέτεινε ότι δεν θα είχε «καμία αντίρρηση, εφόσον και οι άνδρες ηγέτες δέχονταν να τους παρασχεθεί προστασία από 20 άνδρες καρατέκα». Με αυτή την επίδειξη αντιφεμινισμού καθιστούσε σαφές ότι απαιτούσε ισοτιμία στη διεθνή πολιτική σκηνή.
Π αρά το γεγονός ότι ήταν εύπορη, διαχειριζόταν με φειδώ την προσωπική της περιουσία. Δεν είχε μάγειρα στην πρωθυπουργική κατοικία και έκανε μόνη της το δείπνο και την καθαριότητα της κουζίνας. Στους καλεσμένους της προσέφερε απλώς έναν νες. Οπως μαρτυρούν τα τιμολόγια, επιστρέφοντας από επίσημη επίσκεψη στο Παρίσι ψώνισε από το κατάστημα αφορολογήτων ειδών του αεροδρομίου δύο μπουκάλια ουίσκι και τζιν για τον σύζυγό της και μια συσκευασία 200 τσιγάρων Βenson & Ηedges.
Η βρετανική πρεσβεία στο Παρίσι (στο όνομα της οποίας κόπηκαν τα τιμολόγια) περίμενε για μήνες το αντίτιμο των αγορών της κυρίας Θάτσερ.
«Ηταν παγερός, ελιτιστής και υπερόπτης». Με αυτούς τους χαρακτηρισμούς περιέγραφε τον Βαλερί Ζισκάρ ντ΄ Εστέν για τον οποίον είναι γνωστό ότι έτρεφε βαθιά αντιπάθεια. Αντιθέτως εκτιμούσε τον Φρανσουά Μιτεράν για τον οποίον έλεγε ότι διέθετε «το στόμα της Μέριλιν και το βλέμμα του Καλιγούλα».
Σ ε ηλικία 84 ετών σήμερα, με διανοητικές διαταραχές και προβλήματα μνήμης, η κυρία Θάτσερ δυσκολεύεται να συμμετάσχει σε συζητήσεις για το παρελθόν, ενώ μερικές φορές ξεχνά τι έγινε λίγα λεπτά πριν. Είναι όμως και σωματικά αποδυναμωμένη. Σύμφωνα με την κόρη της Κάρολ, η απώλεια μνήμης άρχισε να εμφανίζεται το 2000, όταν σε δηλώσεις της μπέρδεψε τον πόλεμο στα Νησιά Φόκλαντ με εκείνον της Γιουγκοσλαβίας. Το 2002 έπειτα από ήπιο καρδιακό επεισόδιο οι γιατροί τής απαγόρευσαν να κάνει δηλώσεις λόγω των σοβαρών διανοητικών της προβλημάτων. Εκτοτε οι δημόσιες εμφανίσεις της είναι σπάνιες και, ενώ δεν έχει επιβεβαιωθεί, όλα δείχνουν ότι πάσχει από τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Η «Μάγκι» δεν έχει συνειδητοποιήσει ούτε την απώλεια του συζύγου της, ο οποίος πέθανε το 2003, έπειτα από 50 χρόνια γάμου. Αγνοεί επίσης τις υποψίες ότι ο γιος της Μαρκ συμμετείχε σε απόπειρα πραξικοπήματος καθώς και παλαιότερες ρατσιστικές δηλώσεις της κόρης της.
Παρά τα προβλήματά της, όμως, διατηρεί ακόμη την αίσθηση του χιούμορ. Κατά τη διάρκεια της αποκάλυψης ανδριάντα της στο Κοινοβούλιο του Γουεστμίνστερ είχε δηλώσει: «Θα προτιμούσα τον σίδηρο, αλλά και ο μπρούντζος μού ταιριάζει πολύ. Τουλάχιστον δεν θα σκουριάσω». Ενα πράγμα είναι σίγουρο: Οι ιδέες της κυρίας Θάτσερ διατηρούνται ακέραιες εν όψει των εκλογών στη Βρετανία που θα πραγματοποιηθούν ως τον Ιούνιο του 2010. Περιστολή δημοσίων δαπανών, ιδιωτικοποιήσεις, άρνηση της υπερεθνικής Ευρώπης, προάσπιση του οικονομικού φιλελευθερισμού. Στις τάξεις των Τόρις αλλά και στους Εργατικούς, που κυβερνούν από το 1997, οι αρχές του θατσερισμού παραμένουν στην ημερησία διάταξη.
Posts
