Το αδιέξοδο γίνεται ορατό, όπως επισημαίνουν οικονομικοί αναλυτές, από δύο βασικά στοιχεία:
- Στην απεγνωσμένη προσπάθειά της να προσεγγίσει τους άπιαστους στόχους του μνημονίου, η κυβέρνηση υποχρεώθηκε, με την έγκριση της τρόικας, να παρουσιάσει ένα ογκωδέστατο πακέτο μέτρων, για να επιτύχει ένα «πενιχρό» αποτέλεσμα, σύμφωνα με τις προβλέψεις της. Με μέτρα που συνολικά αποσκοπούν στην εξοικονόμηση 14,3 δις. ευρώ, η κυβέρνηση πασχίζει –χωρίς και πάλι γίνεται πειστική…- να πετύχει μια μείωση του ελλείμματος κατά 5 δις. ευρώ περίπου, για να το «προσγειώσει» σε επίπεδα χαμηλότερα των 17 δις. ευρώ, δηλαδή σε απόσταση μικρότερη του ενός δις. ευρώ από τον αρχικό στόχο του μνημονίου, πριν την αναθεώρηση του Αυγούστου.
- Την ίδια στιγμή, οι ίδιες οι προβλέψεις που ενσωματώνονται στον προϋπολογισμό δείχνουν πώς η προσπάθεια θα καταλήξει σε αδιέξοδο, ακόμη και αν πετύχει, επιβεβαιώνοντας επικριτές του ΔΝΤ, όπως ο πρώην κορυφαίος οικονομολόγος του και καθηγητής του MIT, Σάιμον Τζόνσον, ο οποίος εξαρχής είχε προειδοποιήσει, ότι η συνταγή του Ταμείου θα βυθίσει την οικονομία στην ύφεση, θα την φορτώσει με ακόμη μεγαλύτερα χρέη και θα οδηγήσει αναπόφευκτα στη χρεοκοπία. Πράγματι, στο τέλος του δεύτερου χρόνου εφαρμογής του προγράμματος, το 2011, η κυβέρνηση προβλέπει ότι το συνολικό χρέος της κεντρικής κυβέρνησης θα έχει εκτιναχθεί στα 362,230 δις. ευρώ, δηλαδή σε ποσοστό 158,6% του «καχεκτικού» ΑΕΠ. Σε δύο χρόνια εφαρμογής του προγράμματος, δηλαδή, το ΑΕΠ θα έχει μειωθεί κατά 6,6 δις. ευρώ και το χρέος θα έχει εκτοξευθεί κατά 63,7 δις. ευρώ!
Προφανές είναι, ότι η μοναδική προσπάθεια στην οποία επικεντρώθηκαν εξαρχής οι επίσημοι πιστωτές της χώρας και η κυβέρνηση, δηλαδή απλώς να μεταθέσουν την αναπόφευκτη αναδιάρθρωση του χρέους μερικά χρόνια αργότερα, γίνεται πλέον ακόμη δυσκολότερη και καθίσταται επιτακτικότερη από ποτέ η ανάγκη άμεσης επεξεργασίας σχεδίου ελεγχόμενης χρεοκοπίας, στο οποίο θα μπορούν να συμφωνήσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι παράγοντες.
Σύμφωνα με πληροφορίες του “S10”, μετά τη λήψη των μέτρων, τα οποία έχει εγκρίνει η τρόικα, στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής αναμένεται να προωθηθεί η κατ’ αρχήν συμφωνία για να δοθεί, ως «επιβράβευση», μια ακόμη «ανάσα» στην κυβέρνηση, με τη μορφή της επιμήκυνσης της διάρκειας εξυπηρέτησης του διεθνούς δανείου των 110 δις. ευρώ. Αυτό, σε συνδυασμό με την εμπιστοσύνη που –υποτίθεται ότι- θα εμπνεύσουν τα μέτρα της κυβέρνησης στις αγορές, αλλά και με την επικείμενη διάσωση της Ιρλανδίας, ελπίζεται ότι θα δώσει μια παράταση χρόνου, για να αντιμετωπισθεί αργότερα στην ουσία του το πρόβλημα των υπερχρεωμένων χωρών της περιφέρειας της Ευρωζώνης.
Ταυτόχρονα, στην ίδια Σύνοδο Κορυφής θα γίνει η πρώτη συζήτηση επί συγκεκριμένων προτάσεων για την καθιέρωση του μηχανισμού ελεγχόμενης χρεοκοπίας κρατών της Ευρωζώνης, που αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τον Μάρτιο του 2011. Η διάσωση της Ιρλανδίας στο μεσοδιάστημα, παρότι καθησυχάζει τις αγορές, ανεβάζει το… θερμόμετρο της πίεσης της κοινής γνώμης στη γερμανική κυβέρνηση, να βρεθεί άμεσα ένας τρόπος για «κούρεμα πιστωτών», ώστε να μη σηκώσουν όλα τα βάρη της κρίσης της περιφέρειας οι φορολογούμενοι.
Στο μεταξύ, οι ιδιωτικοί τραπεζικοί όμιλοι επεξεργάζονται δικές τους προτάσεις για τον τρόπο ελεγχόμενης χρεοκοπίας της Ελλάδας. Η Citigroup, για παράδειγμα, προτείνει ένα μικρό «κούρεμα» των πιστωτών το 2015, με παράλληλη επιμήκυνση των δανείων από τους επίσημους πιστωτές, που εκτιμά ότι μέχρι τότε θα έχουν ξεπεράσει τα 177 δις. ευρώ. Προφανώς, αυτό είναι ένα σενάριο που εξυπηρετεί θαυμάσια τις επιδιώξεις των πιστωτών του ιδιωτικού τομέα, αλλά είναι πολύ αμφίβολο αν θα γίνει δεκτό από την Γερμανία, ή ότι θα υπάρξει πράγματι το χρονικό παράθυρο ευκαιρίας, μέχρι το 2015, ώστε να τεθεί σε εφαρμογή –η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη έχει αποδείξει ότι τρέχει ταχύτερα από τα εκάστοτε σενάρια διευθέτησής της.
Η Citigroup, όμως, κάνει άλλη μια ιδιαίτερα σημαντική πρόβλεψη στην ίδια έκθεση: ότι η Ελλάδα, αν και όταν επανέλθει στις αγορές, θα είναι αδύνατο να ξαναβρεί επιτόκια όπως το 5%, με το οποίο δανείζεται από το διεθνή μηχανισμό. Το κόστος δανεισμού της χώρας, ακόμη και αν προχωρήσει καλά η εφαρμογή του προγράμματος, θα είναι τουλάχιστον 9%, εκτιμά η τράπεζα. Προφανές είναι, ότι το ελληνικό χρέος θα «γονάτιζε» τη χώρα, αν ήταν υποχρεωμένη να το αναχρηματοδοτήσει με τέτοια κόστη.
Το ΔΝΤ, σε μια μελέτη της εμπειρίας των προσπαθειών διάσωσης της Αργεντινής από το Ταμείο, είχε εκφράσει «μεταμέλεια», επειδή προσπάθησε επί σειρά ετών να αποτρέψει την αναδιάρθρωση του χρέους, χωρίς να έχει εκπονήσει και να θέσει την κατάλληλη στιγμή σε εφαρμογή ένα «Σχέδιο Β» για μια συντεταγμένη αναδιάρθρωση του χρέους της χώρας, που αν είχε γίνει νωρίτερα, στα τέλη της δεκαετίας του ’90, θα είχε και πολύ μικρότερο κόστος για το διεθνές σύστημα και την ίδια τη χώρα. Μένει να φανεί αν το Ταμείο έχει «μάθει το μάθημα» και αν αυτή την φορά, στην περίπτωση του μεγαλύτερου προγράμματος διάσωσης χώρας στην ιστορία, που δεν είναι άλλη από την ελληνική, θα έχει να προτείνει έγκαιρα ένα καλό «Σχέδιο Β»…
Ελλάδα – Ιρλανδία: ποιους σώζει η ‘διάσωση’ τους;
Η ‘ιρλανδική κρίση’, ωστόσο, αποτελεί τη μεγαλύτερη μέχρι τώρα επιβεβαίωση ότι δεν είναι τα κράτη που επιθυμούν διακαώς τη ‘σωτηρία’ τους αλλά οι δανειστές και οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις που ‘καίγονται’ να τα ‘σώσουν’. Η Γερμανία έχει συνολική οικονομική έκθεση στην Ιρλανδία της τάξης των 138 δις δολαρίων ποσοστό που φτάνει στο 4,1% του ΑΕΠ της ενώ η Γαλλία έχει έκθεση της τάξης του 2% του ΑΕΠ της. Το πιο ενδιαφέρον, όμως, είναι πως τη μεγαλύτερη έκθεση στην Ιρλανδία έχει η Βρετανία, ύψους 208 δις δολαρίων που αντιστοιχεί στο 9.6% του ΑΕΠ της ενώ έκθεση ύψους 138 δις δολαρίων στην Ιρλανδία έχουν και οι ΗΠΑ (στοιχεία από bloomberg).
Οι μη Ιρλανδικές τράπεζες έχουν έκθεση σε κρατικό ιρλανδικό χρέος της τάξης των 40 δις ευρώ, ενώ οι τράπεζες της ευρωζώνης έχουν έκθεση 10 δις ευρώ όσο και οι τράπεζες της Ιρλανδίας. Η ΕΚΤ έχει, ήδη, αγοράσει κρατικά ιρλανδικά ομόλογα της τάξης των 15-18 δις ευρώ και ένας από τους λόγους της πίεσης στην Ιρλανδία προκειμένου να προσφύγει στο μηχανισμό στήριξης είναι ώστε να αποφευχθεί ένα νέο πρόγραμμα αγοράς ιρλανδικών ομολόγων από την ΕΚΤ αφού πρέπει να ‘κρατήσει δυνάμεις’ καθώς είναι πιθανό να τις χρειαστεί για να αγοράσει ισπανικά και πορτογαλικά ομόλογα.
Από τη μελέτη των παραπάνω στοιχείων προκύπτει πως το μεγαλύτερο συμφέρον για τη ‘διάσωση’ της Ιρλανδίας έχουν η Βρετανία, η Γερμανία, οι ΗΠΑ και η Γαλλία οι οποίες μέσω της ΕΚΤ, της ΕΕ και του ΔΝΤ προσπαθούν να εξασφαλίσουν ότι οι οικονομίες τους δε θα δεχτούν το πλήγμα από μία ενδεχόμενη κατάρρευση του τραπεζικού κλάδου της χώρας ή ακόμη και μία πτώχευση της.
Η Γερμανία προκάλεσε την πολιτική αστάθεια με τις δηλώσεις Μέρκελ, η Γαλλία την ενέτεινε και οι ΗΠΑ και η Βρετανία συντόνισαν την χρηματοπιστωτική επίθεση εναντίον της Ιρλανδίας κλείνοντας της την πόρτα της αγοράς κεφαλαίων και σφίγγοντας έντεχνα τη χρηματοπιστωτική ‘θηλιά’ στο λαιμό της. Αμέσως μετά ασκήθηκαν αφόρητες πιέσεις στην Ιρλανδία να ζητήσει η ίδια τη διάσωση της (!) και όταν αυτή αρνήθηκε σθεναρά ζητώντας περισσότερο χρόνο για να αποδείξει ότι μπορεί να τα καταφέρει μόνη της και να αποφύγει, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε, την ‘ταπείνωση’, η τρόικα εξήγησε ότι πρέπει να το κάνει για το καλό … της Ευρώπης.
Μετά από τη δεύτερη πράξη στην υπόθεση ‘ευρωπαϊκή κρίση’ τα στοιχεία είναι πλέον υπέρ αρκετά για να αποδείξουν πως το σχέδιο διάσωσης των δανειστών, του ευρώ και της ΕΕ (και όπως θα φανεί και από άλλες περιπτώσεις και του ΔΝΤ, της Βρετανίας και των ΗΠΑ) περνά μέσα από την εξαντλητική ταλαιπωρία της Ελλάδας και κατά πάσα πιθανότητας της Ιρλανδίας και ίσως και άλλων περιφερειακών ευρωπαϊκών κρατών.
Και ενώ κανείς δε μπορεί να αρνηθεί την ευθύνη της Ελλάδας (αλλά και της Ιρλανδίας) για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει αλλά ούτε και υπάρχει κανείς που να μη θέλει να ληφθούν εκείνα τα μέτρα που θα εξασφαλίσουν ένα καλύτερο αύριο για όλους, αυτό που δείχνουν τα στοιχεία είναι πως ο δρόμος στον οποίο έχει μπει η χώρα είναι πιθανόν όχι μόνο να μην είναι ο πιο ο πιο ασφαλής, ο πιο ιδανικός και ο πιο σύντομος για την έξοδο από την κρίση και την ουσιαστική βελτίωση της ελληνικής οικονομίας αλλά αντίθετα ο πλέον επικίνδυνος, προβληματικός και μακρύς.
Πάνος Παναγιώτου
χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής
διευθυντής GSTA/EKTA
Posts
