Η νέα ταινία του Γερμανού Ντένις Γκάνσελ «Το Κύμα» βασίζεται σε αληθινά περιστατικά που συνέβησαν στις ΗΠΑ. Και δείχνει ότι οι ιδέες του Χίτλερ μπορούν εύκολα να ξαναζωντανέψουν...
Η ιστορία ενός σχολικού πειράματος που βγήκε εκτός ελέγχου
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου 2008
Σε ένα γερμανικό σχολείο, οι μαθητές μιας τάξης παρακολουθούν βαριεστημένοι το μάθημα. Και όταν ο καθηγητής της Ιστορίας ανακοινώνει στους μαθητές του ότι τις επόμενες ημέρες θα μιλήσουν για τον ναζισμό, ακολουθεί ένα ομαδικό σούσουρο: Πάλι αυτό; Αρκετά δεν έχουμε αυτομαστιγωθεί; Ο κ. Βένγκερ χτυπάει το χέρι στη μηχανή προβολής και τους επαναφέρει στην τάξη με εικόνες από τη Δίκη της Νυρεμβέργης και το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Κι έπειτα τίθεται το αιώνιο ερώτημα: «Πώς συνέβη κάτι τέτοιο σε ένα ολόκληρο έθνος;». Η σκηνή είναι από την τελευταία ταινία του Γερμανού σκηνοθέτη Ντένις Γκάνσελ «Το Κύμα», που όταν προβλήθηκε τον περασμένο Μάρτιο στη Γερμανία προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων και ουρές στα ταμεία. Γιατί ο καθηγητής της Ιστορίας αποφασίζει να απαντήσει στο ερώτημα με ένα πείραμα: ζητάει από τους μαθητές του να υιοθετήσουν έναν κώδικα σύμφωνα με τις αρχές ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος και να τον ακολουθήσουν πιστά για ένα ορισμένο διάστημα. Μιλώντας στους κυριακάτικους «Τimes», ο 35χρονος σκηνοθέτης εξηγεί τους λόγους για τους οποίους καταπιάστηκε για δεύτερη φορά- μετά την ταινία του «Πριν από την πτώση»- με τη ναζιστικοποίηση της γερμανικής νεολαίας. «Ο παππούς μου ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Χίτλερ. “Όταν ήμουν στην ηλικία σου διοικούσα μια μεραρχία στη Ρωσία”, μου έλεγε», εξομολογείται ο Γκάνσελ. «Αντίθετα, οι γονείς μου ήταν αριστεροί. Ως μέλος της τρίτης γενιάς μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θέλω να ανακαλύψω τι είχε συμβεί». Στο «Κύμα», αυτό που ξεκινάει σαν ένα παιχνίδι ψυχολογικής χειραγώγησης αποκτάει εφιαλτικές διαστάσεις. Οι συχνά βαριεστημένοι και συνήθως ήσυχοι μαθητές του μετατρέπονται μέσα σε λίγες ημέρες σε ένα τερατώδες υποκατάστατο της χιτλερικής νεολαίας. Η κατάσταση φεύγει εκτός ελέγχου, ο καθηγητής της Ιστορίας δεν μπορεί πλέον να ελέγξει τις αντιδράσεις.
Τα γεγονότα Αν και αυτή η εξέλιξη μπορεί να φαίνεται υπερβολική, στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου. Το πείραμα της ταινίας βασίστηκε σε ένα αληθινό περιστατικό που καταγράφηκε τον Απρίλιο του 1967 σε ένα σχολείο της Καλιφόρνιας. Εμπνευστής εκείνου του πειράματος ήταν ο καθηγητής Ιστορίας, Ρον Τζόουνς. Ο Τζόουνς ήταν τότε πολύ νέος και πολύ δημοφιλής στο σχολείο και έτσι οι 15χρονοι μαθητές του δεν δυσκολεύτηκαν καθόλου να ακολουθούν πιστά τις εντολές του, καθώς ο ίδιος έπαιζε τον ρόλο του καθοδηγητή. Έδωσε στην ομάδα του το όνομα «Τρίτο Κύμα», με τον δικό της χαιρετισμό, ιδεώδη και κώδικες, έπειτα δημιούργησε μια Γκεστάπο για τον έλεγχο των αντιφρονούντων. «Ήταν ένα μίνι αστυνομικό κράτος», λέει σήμερα ο Μαρκ Χάνκοκ, ένας
από τους μαθητές του Τζόουνς. «Δεν μπορούσες να εμπιστευθείς τον καλύτερό σου φίλο. Ζούσαμε σε ένα καθεστώς τρομοκρατίας». Παρ΄ όλα αυτά οι 15χρονοι μαθητές συμμετείχαν στην οργάνωση με ενθουσιασμό. Και σύντομα το «Τρίτο Κύμα» από τα 30 μέλη που είχε αρχικά, ξεπέρασε τα διακόσια. Εκείνη τη στιγμή ο Τζόουνς αποφάσισε να κάνει το επόμενο βήμα, ανακοινώνοντας στους μαθητές του ότι δεν ήταν μόνοι, αλλά μέρος ενός πανεθνικού κινήματος νεολαίας με πυρήνες σε όλη την αμερικανική επικράτεια. Η αντίδραση ήταν ενθουσιώδης: οι μαθητές προγραμμάτισαν μια συγκέντρωση κατά την οποία θα ανακήρυτταν δημοσίως την οργάνωσή τους «τρίτο κόμμα της Αμερικής». Και κάποιος έριξε το σύνθημα: «Να διώξουμε τα γουρούνια από την Ουάσιγκτον».LΙΝΚS:
http://www.welle.film.de/
http://www.ronjoneswriter.com
«Αφήστε να σας δείξω το μέλλον σας», τους είπε
Την προγραμματισμένη ώρα της συγκέντρωσης, και μπροστά σε ένα θερμό κοινό, ο καθηγητής Τζόουνς υπενθύμισε την πραγματικότητα. Σε μια οθόνη προβάλλονταν οι ναζιστικές θηριωδίες. «Αφήστε να σας δείξω το μέλλον σας», τους είπε. Κάποιοι έβαλαν τα κλάματα, άλλοι θύμωσαν, μερικοί έδειχναν αμήχανοι και μπερδεμένοι. Τρία χρόνια αργότερα ο καθηγητής Τζόουνς συνάντησε τυχαία έναν πρώην μαθητή του κι εκείνος τον χαιρέτησε με τον χαιρετισμό του «Τρίτου Κύματος». Τότε ο Τζόουνς αποφάσισε να γράψει για το πείραμα, το οποίο μεταφέρθηκε στην αμερικανική τηλεόραση το 1981 και έγινε βιβλίο από τον συγγραφέα Τοντ Στράσερ. Το «Κύμα» ήταν η σημαντικότερη δουλειά τού Στράσερ, ένα μπεστ σέλερ που έφτασε ως υποχρεωτικό μάθημα στα γερμανικά σχολεία. Εκεί που το διδάχθηκε ο Ντένις Γκάνσελ. «Είναι λάθος να πιστεύειςλέει- ότι δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ ξανά».
Posts
